Bom hàng là gì?
Thuật ngữ bom hàng chỉ xuất hiện khi thương mại điện tử xuất hiện, với hình thức COD (viết tắt của Cash On Delivery), chứ không phải Code như nhiều người vẫn nhầm, COD tức là nhận hàng thì trả tiền. Hình thức này cơ bản vẫn phù hợp với các nước dùng tiền mặt là chính, Việt Nam vẫn là tiêu biểu.
Lực lượng bán hàng nghiệp dư, chưa có uy tín nên xài chữ tín hơi quá đà, nói theo cách các anh ở Bệnh viện Việt Đức là “Uy tín vốn chẳng có mấy mà dùng như phá”, nên bon chen bán hàng chất lượng kém để kiếm lời, bất chấp sự oán hận nơi người mua. Với tâm lý: không nhìn mặt nhau, bán 1 lần rồi thôi, không sợ dư luận vì coi thế giới ảo là ảo và luôn luôn anh hùng núp, đội ngũ bán hàng chộp giật đã phá nát mảnh đất kinh doanh online không hề thương tiếc. Điển hình là VTV phải làm hẳn 1 phóng sự thốt lên: mấy chục bà Hoè mà dân tình không mọc nổi 1 sợi tóc.
Sau khi đội quân tàn phá này rút đi, để lại những vết thương lòng trong người mua online, phải cảnh giác cao độ và cứ có dịp là sẽ trả thù đời, bom hàng cho bọn nó biết tay. Đặt hàng, đưa về tận cửa nhưng không lấy đấy. Quan điểm: tất cả bọn bán hàng online là 1 lũ lừa đảo, không tin được, và phải trả thù.
Đời có câu: quýt làm cam chịu.
Hệ quả này không phải mới gặp, cũng chẳng hiếm gặp.
Nhìn mà xem.
Một thế hệ mà các y bác sỹ xách nhiễu, phải phong bì mới mổ, không thì chờ đấy, để cả 1 thế hệ bệnh nhân hiểu rằng: không có phong bì thì nó không mổ đâu. Và thế hệ bác sỹ non trẻ sau này có 2 lựa chọn: 1 là tặc lưỡi té nước theo mưa: có truyền thống thì cứ thế mà hưởng, phong bì thì mổ, 2 là lựa chọn trong sạch, làm việc vì đam mê. Rồi vàng thau cũng lẫn lộn, cả xã hội đánh đồng hết là: thằng nào cũng thế. Rồi những uất ức như giọt nước tràn ly, người nhà trút giận lên bác sỹ bất kể là tốt hay xấu, sạch hay bẩn. Số đông cổ xuý cho hành động bạo lực này để hả hê bấy lâu nay. Nghiệp của cả 1 ngành, do những bậc cha chú gây ra, các con các cháu tha hồ hưởng.
Ngành thứ 2 là ngành công an. Giao thông thì thôi không nói, vì rõ rồi, trẻ con cũng thuộc bài. Thỉnh thoảng có anh trong sạch lành mạnh mà mình gặp, thấy nó quý thế, đáng yêu thế, cute phô mai que thế. Cả ngành tạo nghiệp nên anh nào có bị hất lên nắp capo hay kéo lê ở đường thì cũng hiểu sâu xa là cái nghiệp của ngành lớn quá. Muốn thay đổi cái nghiệp ấy, thì phải thay đổi quá nhiều người.
Ngành thứ 3 là ngành giáo, thời bọn tôi, vẫn còn thiên đường lắm. Giờ thì cũng là cái nghiệp. Tâm lý đổi chác, tiền mất thì lòng hận. Phụ huynh xả giận vào giáo viên. Thời xưa có phụ huynh nào dám đánh thầy đồ? Nghiệp của ngành cũng nặng. Vùng sâu vùng xa, các thầy cô ít bị hơn, vì sao, ai cũng hiểu.
Ví dụ 3 cái ngành hot này cho dễ hiểu. (Chứ ví dụ thì còn nhiều lắm, trộm chó chẳng hạn, có khi quả đầu tay xong cũng bị đánh cho chết trước chó là thường tình).
Quay lại cái bom hàng. Nghiệp của người bán, do cả ngành tạo nên, ai đi sau không làm gì xấu cũng bị hưởng cái nghiệp xấu này. Người mua dù chưa mua lần nào cũng mất lòng tin vào bán hàng online, và chực chờ tâm lý trả thù đời. Đến mức mà dì ruột của tôi khi nhận thuốc tôi gửi về còn chối đây đẩy: không mua hàng online đâu. Dì muốn thằng cháu dì phi xe máy tận nơi, đưa thuốc tận tay, nhận ngay tiền mặt. Người dân hận đến mức coi bưu tá như kẻ đồng loã cho những hành vi lừa đảo. Bom cho chết mẹ bọn shop và bọn shipper. Sự cay nghiệt này không khác gì những câu chuyện cổ tích chỉ kể về việc anh nông dân mánh khoé lừa được ông địa chủ giàu có để cưới cô con gái xinh đẹp rồi anh nông dân sẽ lại thành địa chủ giàu có. Mâu thuẫn ở cấp độ giai cấp.
Đến khi nào mới hết oan oan tương báo, dĩ hận miên miên?
Thời đại mà trước đây và cả bây giờ, phải sờ mó xong mới mua. Em Covid đi qua, dân ta giảm dần sờ mó mà online nhiều hơn, ngồi nhà bấm và chờ hàng đến. Trộm cắp thì không đời nào hết, chỉ giảm hay tăng, nên đội bán hàng chộp giật vẫn còn thì dân ta: 1 mất 10 ngờ, nghi cho cả thằng tốt. Chẳng biết khi nào mới hết nạn chộp giật, và nạn bom hàng cho xả stress, trả thù đời.
Nhưng cũng may, thời đại chữ tín hiếm hoi thì chữ tín càng quý. Doanh nghiệp hay cá nhân nào biết xây dựng chữ tín trên trường offline hay online thì đều ung dung mà tấm tắc: có đức mặc sức mà ăn. Người ta ngoài sản phẩm tốt, làm ăn nghiêm chỉnh thì lúc gặp sự cố, sẵn sàng mất tiền chứ không mất tín. Và khách hàng thông minh thì thà mua đắt uy tín còn hơn mua rẻ chỗ bố láo. Chả thế mà người dân mua hàng của Thế giới di động, biết đắt vẫn mua, nhà của Vin giá cao mà vẫn cháy hàng. Thuở sơ khai, Tiki hàng chuẩn, giá đắt mà khách hàng trung thành, Shopee thiên đường phá giá mà hàng láo nháo. Sau này, Tiki muốn cái chợ của mình nhộn nhịp thì vàng thau cũng lẫn lộn nhiều, Shopee có thang điểm đánh giá đã lấy lại uy tín cho người bán, ai bán đắt mà đánh giá tốt, lượt mua vẫn nhiều hơn ông bán rẻ mà đánh giá thấp.
Bởi vậy, cá nhân người bán, nếu không tư duy như doanh nghiệp, đặt chữ tín lên đầu thì sẽ sớm nở tối tàn. Người mua hàng nếu lấy bom hàng làm thú vui thì dần dẫn sẽ bị đưa vào danh sách đen của các hãng vận chuyển, sau này có mua cái tăm xỉa răng hay cái quần xịp cũng không ai bán, không ai chuyển cho. Uy tín cũng phải đến từ 2 phía. Người mua có lựa chọn mua hàng và người bán cũng có lựa chọn bán hàng.
